1- مراد از جماعت در اینجا اصحاب رسول خدا و کسانی است که به نیکی راه آنان را در پیش گرفتهاند و تا روز آخرت بر مسیر و منهج آنان، حرکت خواهند کرد. گروه سرافراز (الفرقة النّاجیة) نیز آنان هستند.
هر کس به بینش و دیدگاه آنان ملتزم شود – اگرچه در برخی امور کوچک هم دچار انحراف گردد- عضوی از این جماعت، محسوب میشود.
2- ایجاد تفرقه در دین، جایز نیست. نباید فتنه و اختلاف در میان مسلمانان ایجاد شود. باز گرداندن تمامی اختلافات به قرآن، سنّت و منهج و روش سلف – جهت رفع و پایان دادن به نزاع میان مسلمانان- واجب است.
3- هر کس از جماعت، منحرف گردد لازم است نصیحت شود. باید به حضور دوباره در جماعت، دعوت گردد و به روش نیک و حسنه با او بحث و گفتگو صورت بگیرد و حجّت شرعی علیه او اقامه شود؛ اگر ابراز ندامت کرد و باز گشت، از او پذیرفته میشود وگرنه به هرآنچه مستحقّ است مورد عقاب قرار میگیرد.
4- لازم است مردم به التزام به مبادی اصلی اسلام که در قرآن، سنّت و اجماع، مذکور است وا داشته شوند. نباید عوامالنّاس به وسیله مسائل دقیق دین و مفاهیم عمیق، مورد امتحان قرار بگیرند.
5- اصل در تمامی مسلمانان، صحت نیّت و پاکی عقیده است مگر اینکه خلاف آن ثابت شود؛ از این رو کلامشان بر بهترین تعبیر و معنا حمل میگردد امّا اگر خبث نیّت و عناد از جانب شخصی از آنان، ظهور یابد نباید به هر دشواری و تکلّفی جهت تأویل کلام او متوسّل شد.
6- گروهها و دستههایی که اهل قبله هستند امّا خارج از دایره سنّت، قرار دارند تهدید و هشدار هلاک و مجازات بر آنان وجود دارد. حکمشان همچون حکم تمامی کسانی است که مورد تهدید و وعید خداوند قرار گرفتهاند.[1] مگر افرادی از آنان که در درونشان کافر باشند.
7- نماز جمعه و ادای جماعت در مسجد، از بزرگترین شعایر ظاهری اسلام هستند. ادای نماز پشت سر شخصی از مسلمانان که وضعیت و حال دقیق او (از نظر پیروی از سنّت یا اهل بدعت بدون و ...) پوشیده است[2]، جایز میباشد و ترک آن – به این بهانه که نمیدانیم او در چه حال و وضعیتی است- بدعت به حساب میآید.
8- خواندن نماز پشت سر کسی که بدعت یا فجور را آشکارا انجام دهد جایز نیست در صورتی که امکان ادای آن پشت سر کسی غیر از او ممکن باشد. امّا اگر این کار را انجام داد ( و علیرغم وجود شخصی غیر از او باز با اقتدا به او نمازش را خواند) نماز، صحیح است امّا انجامدهنده آن گنهکار است مگر آنکه قصد دفع مفسدهای بزرگتر را داشته باشد. امّا اگر غیر از او کسی را نیافت یا کسی را بیابد که بدتر از اوست ادای نماز پشت سر او جایز است و ترک آن جایز نیست.
هر کس حکم به کفرش داده شود ادای نماز پشت سر او صحیح نیست.
[1]- کسانی که مورد وعید و تهدید خداوند قرار گرفتهاند ( به جز کفار و مشرکین که عقابشان حتمی است)، تحت مشیّت خداوند هستند؛ خداوند میتواند و اختیار دارد از آنان در گذرد و عفوشان کند و میتواند آنان را مجازات گرداند.
2- فقهاء چنین شخصی را «مستور الحال» مینامند.